وزارت صمت اعلام کرد: سهم ناچیز کم‌درآمدها از بازار خودرو
سهم بازار و قدرت خرید خودرویی دهک‌های درآمدی ایران سنجش شد. توان خرید خودروی ۸۵ درصد از ایرانیان زیر ۳۰۰ میلیون تومان ارزیابی شده است. بر اساس این گزارش با حذف خودروهای قدیمی و تولید محصولات جدید به نظر می‌رسد سهم دهک‌های کم‌درآمد از بازار خودرو به مرور حذف خواهد شد. بیشترین سهم در بازار خودرو مربوط به دهک دوم است.
امیدکرمان: وزارت صنعت، معدن و تجارت میزان سهم دهک‌های درآمدی جامعه از بازار خودرو را اعلام کرد تا مشخص شود ۸۵درصد از شهروندان توان خرید خودروهای بالای ۳۰۰میلیون تومان را ندارند.
در این دسته‌بندی که در گزارش تحول صنعت خودرو آمده و طبق آن ده دهک با محدوده قیمتی متفاوت درنظرگرفتهشده، بیشترین سهم در بازار خودرو مربوط به دهک دوم است و کمترین سهم نیز به دهک نهم مربوط می‌شود. همچنین طبق آنچه وزارت صنعت، معدن و تجارت در گزارش تحول صنعت خودرو آورده، کمتر از ۵۰درصد مشتریان بازار خودروی کشور توان خرید محصولاتی در محدوده قیمتی ۲۰۰میلیون تومان را دارند، موضوعی که نشان از افت شدید قدرت خرید در این بازار دارد. وزارت صمت در گزارش موردنظر به بررسی قدرت خرید ۱۰ دهک جامعه در بازار خودرو پرداخته و محدوده قیمتی را نیز حداقل ۱۰۸میلیون تومان و حداکثر یک‌میلیارد و ۷۵۰میلیون تومان در نظر گرفته است.
طبق آنچه وزارت صمت در گزارش تحول صنعت خودرو آورده، نزدیک به نصف مشتریان بازار خودروی کشور توان خرید محصولاتی با قیمت بالای ۲۰۳میلیون تومان را ندارند و از نظر صمتی‌ها این موضوع ضرورت عرضه خودروی اقتصادی را نشان می‌دهد. وزارت صمت مدت‌هاست روی عرضه خودروهای اقتصادی چه از مسیر واردات و چه از راه تولید تاکید می‌کند، خودروهایی که ظاهرا قرار است علاوه‌بر دهک‌های بالا، دهک‌های درآمدی اول و دوم جامعه را نیز پوشش دهند. در این مسیر، وزارت صمت پروژه طراحی و تولید خودروی اقتصادی را آغاز کرده و قصد دارد محصول موردنظر را سال آینده عرضه کند. از آن‌سو با مشوق‌هایی که برای واردات خودروی اقتصادی در نظر گرفته شده، بناست محصولاتی تا حد امکان قابل‌خرید توسط دهک‌های پایینی جامعه، وارد شوند.
طی چهار سالی که از تحریم کشور در نتیجه نقض توافق هسته‌ای و برجام از سوی آمریکا می‌گذرد، قیمت خودرو چه در بازار و چه در کارخانه رشدی شدید داشته و چون درآمد شهروندان متناسب با تورم پیش نرفته، قدرت خرید آنها افتی شدید را تجربه کرده است. به عنوان مثال، اگر اعضای دهک نخست چهار سال پیش می‌توانستند پژو ۲۰۶ صفر بخرند، در حال حاضر توان خرید این خودرو را در بازار آزاد ندارند، مگر اینکه شانس بیاورند و در قرعه‌کشی طرح‌های فروش برنده شوند تا بتوانند خودروی موردنظر را با قیمت کارخانه‌ای خریداری کنند. در حال حاضر فاصله زیادی بین قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی وجود دارد و با توجه به اجرای طرح‌های فروش با سیستم قرعه کشی، خرید خودرو با قیمت کارخانه‌ای مستلزم برنده شدن در بخت‌آزمایی است. در غیر این صورت، شهروندان باید نسبت به خرید خودرو از بازار آزاد اقدام کنند که طبعا توان مالی بسیار بالاتری را می‌طلبد. با در نظر گرفتن قیمت کارخانه‌ای خودروها، هم‌اکنون ارزان‌ترین خودروی داخلی تیباست و گران‌ترین نیز تارا. اگر قیمت بازار خودروها را در نظر بگیریم، مدل‌هایی که قبلا تولید می‌شدند، بیشترین قیمت را دارند؛ از جمله پژو ۲۰۰۸ که بالای یک میلیارد تومان به فروش می‌رسد.
وزارت صمت در گزارش خود برای هر دهک یک محدوده قیمتی را در نظر گرفته و بر اساس آن مشخص کرده سهم بازار هر یک از دهک‌های ده‌گانه چقدر است. برای دهک درآمدی نخست، محدوده قیمتی ۱۰۸ تا ۱۵۶میلیون تومان در نظر گرفته شده است، به این معنی که شهروندان این دهک توان خرید خودرویی حداکثر ۱۵۶میلیون تومانی را دارند. وزارت صمت مدل خودروهای قابل‌خرید برای هر دهک را قید نکرده، بنابراین مشخص نیست منظورش قیمت خودروها در بازار است یا کارخانه. طبعا اگر ملاک قیمت کارخانه باشد، دهک درآمدی نخست امکان خرید محصولاتی مانند تیبا، ساینا و پژو ۲۰۶ را دارد. این در حالی است که اگر ملاک قیمت بازار باشد، شهروندان عضو دهک درآمدی نخست امکان خرید خودروی نو ندارند و باید به سراغ دست‌دوم‌ها بروند، چون در حال حاضر هیچ خودروی صفر کیلومتر زیر ۱۵۶میلیون تومانی در بازار آزاد وجود ندارد. از همین رو به نظر می‌رسد ملاک وزارت صمت برای دسته‌بندی قیمتی دهک‌ها، نرخ کارخانه‌ای آنهاست نه بازار. طبق محاسبات وزارت صمت، ۱/ ۱۸درصد از مشتریان بازار خودرو عضو دهک درآمدی یک هستند که می‌توانند خودرویی نهایتا ۱۵۶میلیون تومانی را بخرند.
اما دهک درآمدی دوم با وجود اینکه محدوده قیمتی بین ۱۵۷ تا ۲۰۳میلیون تومان برای آن در نظر گرفته شده، دارای بیشترین سهم بازار است. طبق گزارش وزارت صمت، ۸/ ۳۰درصد از سهم بازار خودروهای داخلی به این دهک مربوط می‌شود که با فرض ملاک قرار دادن قیمت کارخانه، شامل سمند و پژوپارس می‌شوند. با تجمیع سهم دهک‌های نخست و دوم، مشخص می‌شود ۹/ ۴۸درصد از مشتریان بازار خودرو قدرت خریدی حول‌و‌حوش ۲۰۰میلیون تومان دارند. باید منتظر ماند و دید آیا وزارت صمت در‌نهایت می‌تواند پروژه خودروی اقتصادی خود را به ثمر نشانده و محصولی بهتر از مدل‌های فعلی برای دهک‌های اول و دوم عرضه کند یا در تحقق این هدف ناکام خواهد بود.
پس از این دهک اما دهک سوم دارای رتبه دوم از نظر قدرت خرید است. برای این دهک درآمدی محدوده قیمتی ۲۰۴ تا ۲۴۳میلیون تومان در نظر گرفته شده و وزارت صمت می‌گوید ۶/ ۲۱درصد از بازار خودروی کشور سهم این دهک می‌شود. بنابراین در مجموع ۵/ ۷۰درصد از سهم بازار خودروی کشور به سه دهک نخست اختصاص دارد، دهک‌هایی که حداکثر قدرت خرید خودرو در آنها ۲۴۳میلیون تومان است. با فرض قیمت کارخانه‌ای خودروها، شهروندان عضو دهک درآمدی سوم، توان خرید خودروهایی مانند رانا، سورن پلاس و دنای معمولی را نیز خواهند داشت. بنابراین لیست خودروهای قابل‌خریدهای درآمدی اول تا توسط دهک‌سوم، شامل تیبا، ساینا، کوئیک، انواع سمند، رانا، پژو ۲۰۶، پژو ۲۰۷ (به‌جز مدل اتومات)، پژوپارس و دنای معمولی و دنا پلاس می‌شود.
این در حالی است که اگر ملاک را قیمت خودرو در بازار در نظر بگیریم، سه دهک نخست تنها توان خرید امثال تیبا، ساینا و کوئیک را خواهند داشت و اگر قصد خرید ۲۰۶، پارس، دنا و… را داشته باشند، باید به سراغ مدل‌های دست‌دوم بروند. طبق محاسبات وزارت صمت، شهروندان عضو دهک چهارم توان خرید خودروهایی در محدوده قیمتی ۲۴۴تا ۲۹۸میلیون تومان را دارند. برآورد این وزارتخانه نشان می‌دهد ۵/ ۱۴درصد از سهم بازار خودروی کشور به این دهک اختصاص پیدا می‌کند. بنابراین در مجموع ۸۵درصد از سهم بازار خودرو را چهار دهک درآمدی اول به خود اختصاص داده‌اند.
وزارت صمت با در نظر گرفتن محدوده قیمتی ۲۹۹ تا ۳۸۰میلیون تومان برای دهک درآمدی پنجم، عنوان کرده سهم شهروندان عضو این دهک از بازار خودرو تنها ۵/ ۳درصد است. با ملاک قرار دادن قیمت کارخانه‌ای خودروها، امکان خرید محصولاتی مانند پژو ۲۰۷ اتومات، شاهین و دنا پلاس توربوشارژ توسط شهروندان عضو دهک درآمدی پنجم وجود دارد. این در حالی است که اگر ملاک را قیمت بازار قرار دهیم، اعضای این دهک می‌توانند نهایتا امثال ۲۰۶ و پارس فول را (علاوه بر تیبا، ساینا و…) خریداری کنند.
در دهک ششم، هرچند محدوده قیمت خودروها بیشتر شده، با این حال سهم بازار در آن بیش از سهم دهک پنجم است. وزارت صمت محدوده قیمت این دهک درآمدی را ۳۸۱ تا ۵۶۹میلیون تومان در نظر گرفته و عنوان کرده ۱/ ۷درصد از سهم بازار خودرو به این دهک اختصاص دارد. با در نظر گرفتن قیمت کارخانه‌ای خودروها، شهروندان عضو این دهک درآمدی قدرت خرید تمام محصولات تولیدی ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو را دارند. این در حالی است که اگر قیمت بازار آزاد را ملاک قرار دهیم، دهک موردنظر قدرت خرید برخی مدل‌ها مانند پژو ۲۰۷ اتومات را نخواهد داشت. با تجمیع سهم دهک‌های تحت بررسی، مشخص می‌شود دهک‌های اول تا ششم در مجموع ۶/ ۹۵درصد از سهم بازار خودروی کشور را در اختیار دارند و حداکثر قدرت خرید آنها زیر ۵۷۰میلیون تومان است.
اما برای شهروندان عضو دهک درآمدی هفتم، محدوده قیمتی ۵۷۰ تا ۶۸۰میلیون تومان در نظر گرفته شده است. طبق محاسبات وزارت صمت، ۶/ ۱درصد از سهم بازار خودروی کشور به دهک هفتم اختصاص دارد. همچنین دهک هشتم نیز که محدوده قیمتی درنظرگرفتهشده برای آن ۶۸۱ تا ۸۴۲میلیون تومان است، ۳/ ۱درصد از سهم بازار خودروی کشور را به خود اختصاص داده است. شهروندان عضو این دو دهک علاوه بر اینکه می‌توانند تمام خودروهای تولید ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو را چه با قیمت کارخانه و چه با قیمت بازار بخرند، توان خرید برخی محصولات متعلق به بخش خصوصی را نیز دارند. آنها همچنین می‌توانند نسبت به خرید برخی مدل‌های دست‌دوم خارجی نیز اقدام کنند. در مجموع دهک‌های اول تا هشتم ۵/ ۹۸درصد از سهم بازار خودروی کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
وزارت صمت برای دهک درآمدی نهم محدوده قیمتی ۸۴۳ تا ۹۳۰میلیون تومان را در نظر گرفته است. این دهک تنها حدود نیم درصد از سهم بازار خودروی کشور را در اختیار دارد که کمترین در بین دهک‌های ده‌گانه است. بنابراین ۹۹درصد سهم بازار خودروی کشور در اختیار ۹ دهک قرار دارد و طبعا دهک دهم از سهمی تنها یک‌درصدی برخوردار است. وزارت صمت برای دهک دهم محدوده قیمت ۹۳۱میلیون تا یک میلیارد و ۷۵۰میلیون تومان را در نظر گرفته که اگر ملاک قیمت کارخانه‌ای باشد، شهروندان این دهک درآمدی توان خرید تمام خودروهای تولید داخل چه در بخش وابسته به دولت و چه در بخش خصوصی را دارند. اعضای این دهک همچنین می‌توانند نسبت به خرید خودروهای وارداتی (بیشتر دست‌دوم) نیز اقدام کنند. در صورت آزادسازی واردات و شکسته شدن قیمت در بازار، شهروندان عضو دهک درآمدی دهم با تنوع خرید بیشتری مواجه خواهند شد.
